Homilie Pater Lukas Martens 21 juli 2024 : 16de zondag door het Jaar B

Een herder, een schaap

Een echte herder zie je niet veel. Omdat de figuur van een herder wat uit het zicht verdwenen is, spreekt die ons vandaag wellicht minder aan. De uitdrukking ‘schapen zonder herder’, dat kunnen we beter begrijpen als we weten dat een schaap echt weerloos is zonder herder: het verdwaalt, geraakt vast in de doornen, loopt in de afgrond, kan zichzelf niet recht helpen als het met zijn pootjes naar omhoog gevallen is. Geen enkel dier heeft zoveel leiding, zorg en aandacht nodig als een schaap.  

Schapen zonder herder

Met de vraag: zijn niet veel mensen in onze samenleving als schapen zonder herder? Gevangenissen zitten vol, psychische ziekten, verslavingen, vluchtelingen, daklozen, mensen die het niet meer zien zitten, er genoeg van hebben, niet meer weten hoe het moet. 

Herder zijn

Misschien kunnen we van daaruit de betekenis van een herder beter begrijpen. Er zijn ethische commissies en meldpunten, er is tele-onthaal, er is de politie, er zijn stadswachters en buurtwerkers. Er zijn politici die in de samenleving vrede en gerechtigheid moeten handhaven. En dit laatste lijkt een onmogelijke opdracht. Zo zien we ook in de geschiedenis van Israël. Haar koningen deugden niet. Daarom bleef Israël uitzien naar de Messias als naar een nieuwe David: iemand die met bekwaamheid regeert en het land rechtvaardig en eerlijk bestuurt. Alle functies die we hier hebben opgesomd hebben een belangrijke, zorgende taak, maar een herder is nog iets meer. Hij is iemand die met gezag de grens trekt tussen goed en kwaad, die mensen ervan weerhoudt om domme dingen te doen. Hij is iemand die zegt: ‘Dat is heilig. Dat moet je respecteren.’ En vooral, hij helpt mensen thuiskomen in de onvoorwaardelijke liefde van onze God en Vader. 

Zingeving

Jezus is het beste voorbeeld van een herder. Hij ziet de grote menigte, krijgt medelijden en begint hen uitvoerig te onderrichten. We kunnen zeggen dat het hier gaat om zingeving. Zingeving maakt het leven waardevol. Moeder waarom leven wij? Wie op die vraag geen antwoord kan geven, die zal doen waar hij zin in heeft en er alleen voor zorgen  dat hij geen straf of boete krijgt. Maar dat is weinig positief. Jezus komt opdat wij leven zouden bezitten en wel in overvloed.

Rust

Jezus heeft zijn leerlingen uitgezonden en hen toegerust met zijn eigen macht. Ze hebben gedaan wat Hij deed, verkondigd wat Hij heeft geleerd en de nood van mensen was zo groot dat ze geen tijd hadden om te eten. Bij Jezus mogen ze op verhaal komen en krijgen ze de uitnodiging om een tijd van rust te nemen. Rust hoort er dus bij. We mogen met een heel gerust geweten vakantie nemen. Maar in het evangelie lieten de mensen Jezus niet met rust. Daar is weer die grote menigte die Jezus uitvoerig te woord staat. Maar hier eindigt het verhaal nog niet. 

Wat God wil doen in ons

We kunnen ons voorstellen hoe de leerlingen Jezus bezig zien en bij zichzelf zeggen: Hoelang zal Hij nu nog bezig zijn, we willen een tijd rustig alleen zijn. En vooral: we hebben honger. Maar Jezus laat hen  wachten. Zoals het meermaals gebeurt in het evangelie zien we dat Jezus nog altijd geduld heeft, ook waar de situatie naar ons oordeel dramatisch aan het worden is. Jezus stelt ons geduld op de proef om ons te leren waar het op aankomt: niet zozeer op wat wij allemaal zouden moeten doen, maar op wat God wil doen in ons, met ons, door ons. Dat hadden de leerlingen trouwens ervaren tijdens hun zendingstocht. 

Een hart verbonden met het leed en de angst van schapen

Op het evangelie van vandaag volgt de broodvermenigvuldiging, dat zullen wij volgende week vernemen. Wat Jezus hiermee duidelijk maakt is, dat de nood van mensen mag voorgaan. De nood van mensen mag de voorrang hebben in al ons plannen en organiseren. Een herder is iemand met een gevoelig hart, een hart dat verbonden is met het leed en de angst van zijn schapen. En dat is het motief zowel van zijn rusten als van zijn bezig zijn. Jezus heeft geen rust gekend, geen steen om zijn hoofd op te laten rusten. Tot het uiterste heeft Hij zijn schapen liefgehad en voor hen zijn leven gegeven op het kruis. Daar heeft Hij verzoening gebracht, eenheid gesticht, scheidingsmuren neergehaald en vijandschap vernietigd. 

Los van Mij kunt gij niets

Herder zijn is een moeilijke opdracht. Wie herder wil zijn moet weten dat Jezus heeft gezegd: Los van Mij kunt gij niets. Alleen met Hem verbonden, kunnen wij onze opdracht aan. Als ons hart bij de Heer is, mag het delen in Zijn medelijden met schapen zonder herder. Wij vieren eucharistie opdat de Heer in ons hart kan wonen en vanuit ons hart kan werken ten bate van zovelen die ronddolen, verdwalen, vereenzaamd en verstrooid raken. Kom Heer, wees Gij onze herder en leid ons op uw weg.