Homilie Pater Paul De Bois 14 december 2024 : Hoogfeest Johannes van het Kruis

Velen onder jullie zullen wel eens een afbeelding gezien hebben van de gekruisigde Christus van Salvator Dali. Een bijzondere voorstelling. Je ziet Christus aan het Kruis. Je ziet Hem, vanuit een bijzondere hoek: van bovenaf en zonder doornenkroon of nagels. Dali zou deze voorstelling in een droom gezien hebben. 

Het schilderij en de tekening

De compositie van de gekruisigde Christus is geïnspireerd op een tekening die omstreeks 1575 werd gemaakt door de 16e eeuwse Spaanse karmeliet Johannes van het Kruis tijdens een visioen in extase, waarbij hij de kruisiging van bovenaf aanschouwde. De tekening wordt nog steeds bewaard in het klooster van Ávila.
Precies door het schilderij van Dali is de tekening van Johannes van het Kruis wereldberoemd geworden. 

Je pelgrimstocht om Christus te vinden

Toch is de tekening voor mij niet op de eerste plaats een “kunstwerk”. De tekening vertelt me over de diepe kern van waaruit Juan  leefde. Met Paulus zegt hij: “Christus is mijn leven”. Naar die Christus is hij zijn hele leven op zoek.
Je leest dat onder andere in zijn gedichten: 

Waar heb jij je verborgen,
 
Beminde, en mij achtergelaten in zuchten?

Zoals het hert vluchtte jij weg

nadat jij mij verwondde;

ik liep je na, roepend, maar je was verdwenen.

(Cantico Espiritual – Geestelijk Hooglied)

Het gedicht heeft Anna van Jezus – in september zalig verklaard- als geadresseerde. Met het gedicht én de uitleg daarbij schaarde Jan van het Kruis zich in de lange rij van schrijvers die geïnspireerd werden door het Bijbelse Hooglied en de beelden die daarin gebruikt worden om de zoektocht naar de bruidegom, ‘Christus’ te beschrijven. Voor hem wordt het gaandeweg duidelijk: ons leven is Christus’ leven. Onze mystieke roeping is de bewustwording van het goddelijk leven dat in ons leeft. 

Jan van het Kruis zegt dat God niet ergens heel ver weg is, maar in het centrum van de ziel. Hij is de substantie van de ziel, het wezen van ons wezen. Dit wil zeggen: hij is de meest intieme kern van ons bestaan en bemint ons van binnenuit. 

De geschriften van Jan van het Kruis willen je meenemen op je eigen reis met God. Hoe persoonlijk deze geschriften ook zijn en hoezeer ze met de persoonlijke ervaring van Juan verweven zijn, ze zijn bedoeld om je te helpen bij je eigen  ontdekkingstocht in de liefde van God. De combinatie van schitterende gedichten en mystieke commentaren schept een open ruimte waarin je alle ballast van de zelfbetrokkenheid achter je kan laten in een lied van liefde. Alles wat in je leeft moet gericht worden op dit lied van de liefde. 

De advent is een genadevolle tijd om te verlangen naar de komst van Jezus, de Redder van de wereld. Een tijd  die je bevrijdt van het kwade en een hoopvolle en nieuwe toekomst brengt.
Advent is een sterke tijd om waakzaam te zijn en een lichtpuntje te zijn voor anderen. Daden van liefde en medeleven verlichten het leven van mensen, waardoor ze bemoedigd worden en zich vastklampen aan de hoop op verandering, vernieuwing en verbetering van hun situatie. 

Het woord van God kan helpen het licht van de hoop dat er eenmaal een nieuwe tijd aanbreekt, te blijven vasthouden.

De Vader sprak één Woord, dat was zijn Zoon, 
en dit Woord spreekt hij voor altijd uit in eeuwige Stilte,

en in Stilte moet het gehoord worden door de Ziel. 

Advent is verlangend uitzien naar het licht, de vrede en de liefde die 
Christus brengt met Kerstmis. 
Maar Johannes van het Kruis is naast mysticus ook realist. Hij weet dat dit uitzien naar Christus bij momenten een moeizaam proces is. Vandaar zijn raadgeving in de ‘Bestijging van de Berg Karmel: in hoofdstuk 13  geeft hij een aantal raadgevingen mee: ik geef er enkele…
Je moet kiezen  

niet voor het gemakkelijkste, maar voor het moeilijkste
niet tot hetgeen rust is, maar tot het meest inspannende
niet tot hetgeen troost is, maar veeleer tot het troosteloze
niet tot het meer, maar tot het minder …

De raadgevingen, waarvan ik er zojuist enkele citeerde zijn dikwijls gelezen als een ascese waar Jan van het Kruis zou toe oproepen. Maar dit is een verengende interpretatie. Sint Jan van het Kruis ziet het zoveel breder, ik zou haast zeggen ‘moderner’. 

Vertrek maar rustig met niets

Soms vertellen mensen me wel eens niet goed meer te weten wat en in welke God ze geloven. Of ze zeggen me “geloven staat bij mij op een laag pitje”. 
Zie je het allemaal niet meer zo duidelijk, of sta je aan het begin van je zoektocht naar Christus … dan zegt Juan jou: vertrek maar rustig met niets. Je weg als gelovige loopt over een hobbelig pad. De weg van het alles loslaten … en het ‘niets’ bij je laten binnenkomen. Stap na stap alle bijkomstigheden durven loslaten.  

Laten we blijven hopen dat Gods liefde en Gods barmhartigheid de harten van de mensen mag raken, zodat er meer vrede, harmonie en rechtvaardigheid mag heersen in de wereld.

Moge de adventstijd voor ons allen een hoopvolle tijd zijn van waken, bidden en uitkijken naar Jezus die komende is, een tijd waarin het licht van Gods liefde en de onderlinge liefde helderder mogen stralen.

Laten we op weg gaan/blijven als “Pelgrims van de hoop”.